Çocuk ve Ergenlerde Hayır Diyebilme Becerisi ve Sınır Koyma
Sevgili anne ve babalar, bu ay rehberlik konumuz sınır koyma ve hayır deme becerisi kazandırma.
“Hayır Diyebilmek” ilk olarak kendi benliğinize gönderdiğiniz bir mesajdır: Benim bir sınırım var. Benim sınırımı ben istemediğim sürece kimse aşamaz. Ben kendi varlığımı koruyabilen bir insanım. Ben, önceliklerimin farkındayım. Çocuklarınıza, kızmadan, yargılamadan, suçlamadan sizinle aynı fikirde olmamalarına izin veriyor musunuz? Öğrencilerin "Hayır" diyebilme becerisi kazanması onların hem daha güvenli bir eğitim ortamında olmaları hem de ergenlikle gelen bağımlılık yapıcı maddelere (alkol, sigara ve uçucu madde) olan ilginin azalmasında ya da yok olmasında önem arz etmektedir. Hayır demek, sağlıklı sınırlar oluşturmanıza yardımcı olur ve başkalarının sizden neler bekleyebilecekleri konusunda netlik kazanmanızı sağlar. Konulacak sağlıklı sınırlar ve kişisel alanların belirlenmesinde sağlıklı iletişimin önemi büyüktür.
"Hayır" demek her yaşta zordur. Çocuğunuz da sizin gibi "Hayır" demenin zorluğunu yaşıyor. Çocuğunuza bu beceriyi kazandırmaya çalışırken ona model olmalı, bu konuda kendinizi geliştirme çabasında olmalısınız. Kendiniz "Hayır" demekte zorlanıyorken; çocuğunuzun "Hayır" deme becerisini kolayca kazanması ya da bu beceriyi kullanması konusunda ona baskı yapmayın. Çocuğunuz "Hayır" deme becerisini doğru şekilde kullandığında, bu durumu fark ederek onaylayın ve doğru yolda olduğunu ona hissettirin. Zorlandığında yanında olduğunuzu söyleyin. Çocuklarınıza yanlarında olduğunuzu ve her ne olursa olsun onları sevdiğimizi gösterin. Böylece tehlikelere karşı kendilerini daha iyi korurlar. Çocuğunuzun bir şeyi yapmasına izin vermiyorsanız sadece "Hayır" demek yeterli olmaz. Çocuğunuza farklı bir şey yapmayı önerebilirsiniz. "Sürekli bilgisayar başında oyun oynamanı istemiyorum" yerine “Yarım kalan ödevine birlikte bakalım mı?”, “Birlikte parka gitmeye ne dersin?”, “Lego oynayalım mı?” gibi. Hem "Hayır" dediğiniz şey yapılmamış olacak hem de çocuğunuz sizin net tavrınız karşısında durmayı, sınırlar dahilinde davranışlarını ayarlamayı öğrenecektir.
Çocuğunun kararlarına karşı sert, aşılmaz, kesin sınırları olan, sadece kendi düşünce ve isteğini gösteren ifadeler, çocukların psikolojik benliklerini, psikolojik var oluşlarını kabul etmemeyi, onların psikolojik var oluşlarına saygı duymamayı göstermektedir. Böyle ifadelere maruz kalan ergenler, sizin isteklerinizi reddedebilir. Düşüncelerinizi kabul etmeyebilir. Böyle bir durumda ilk olarak çocuğunuzun kendi benliğini savunmaya çalıştığını görmeniz onları daha kolay anlamanızı sağlayabilir. Çocuğunuz kendi tercihleri olduğunu size göstermeye çalışıyor olabilir. Kişiliğini tercihleriyle oluşturmaya çalışıyor olabilir. Onların “Hayır Diyebilme” haklarına saygı duymanız, bu beceriyi daha fazla kullanmalarını, alışkanlık haline getirmelerini, kendi sınırlarını çizerek o sınırlar içerisinde mutlu olabilmelerini sağlayabilir Sevgili veliler unutmayın ki “Her tercih bir vazgeçiştir” cümlesindeki “vazgeçişlerin” başka tercihler için fırsatlar oluşturduğunu unutmayın…
Tuğba ŞANLI Okul Rehber Öğretmeni ve Psikolojik Danışmanı
Kaynak: Şehit Şükrü Şahin Rehberlik ve Araştırma Merkezi